jueves, 12 de marzo de 2009

A Pega /Urraca

Unha Fábula de Tomás de Iriarte


A pega e a mona

La Urraca y la mona

A unha mona/ moi teimada/dixo un día/certa pega:

A una mona/ muy taimada/dijo un día/cierta urraca:

«Se viñeses, /á miña casa /¡cantas cousas /che enseñaría

«Si vinieras, /a mi casa /¡cuántas cosas /te enseñara!

Ti ben sabes /con que maña /roubo e gardo /mil alfaias.

Tú bien sabes /con qué maña /robo y guardo /mil alhajas.

Ven; se queres, /e veralas /escondidas /tras dunha arca.»

Ven; si quieres, /y veraslas /escondidas /tras de un arca.»

A outra dixo:/«Vaia en graza.»

La otra dijo:/«Vaya en gracia.»

E á paraxe /acompáñaa

Y al paraje /le acompaña.

Foi sacando /dona Pega /unha liga /colorada, /un parafuso /de casaca,

Fue sacando /doña Urraca /una liga /colorada, /un tontillo /de casaca,

unha fibela, /dúas medallas, /a conteira /dunha espada, /medio peite,

una hebilla, /dos medallas, /la contera /de una espada, /medio peine,

e unha vaiña /de tesoiras; /unha gasa, /un mal cabo /de navalla,
y una vaina /de tijeras; /una gasa, /un mal cabo /de navaja,

tres carabillas /de guitarra, /e outras moitas /bagatelas

tres clavijas /de guitarra, /y otras muchas /zarandajas.

«Que tal? dixo.

«¿Qué tal? dijo.

Vaia, irmá;/ Non me envexas? /Non se pasma?/De seguro outra

Vaya, hermana;/ ¿No me envidia? /¿No se pasma?/A fe que otra

da miña caste /en riqueza /non me iguala.»

de mi casta /en riqueza /no me iguala.»

A nosa mona /mirábaa /cun xesto /de pillabana:

Nuestra mona /la miraba /con un gesto /de bellaca:

e ao fin dixo: /«Aparvada! /xuntaches /lindos cacharros .

y al fin dijo: /«¡Patarata! /Has juntado /lindas maulas.

Aquí tes /quen che gaña, /porque é útil /o que garda.

Aquí tienes /quien te gana, /porque es útil /lo que guarda.

Se non, mira /as miñas queixadas. /Baixo delas, /camarada,

Si no, mira /mis quijadas. /Bajo de ellas, /camarada,

hai dous buchos /ou papadas, /que se encollen /e se ensanchan.

hay dos buches /o papadas, /que se encogen /y se ensanchan.

Como aquilo /que me basta, /e o sobrante /gardo en ambas

Como aquello /que me basta, /y el sobrante /guardo en ambas

para cando me faga falta, /ti amontoas, /toleirana,

para cuando /me haga falta, /tú amontonas, /mentecata,

trapos vellos /e refugallo /mais eu, noces, /abelás,

trapos viejos /y morralla; /mas yo, nueces, /avellanas,

doces, carne, /e outras cantas /provisións /necesarias.

dulces, carne, /y otras cuantas /provisiones /necesarias.

E esta mona /pillabana, /falou só /coa pega?

Y esta mona /redomada, /¿habló sólo /con la urraca?

Paréceme /que máis fala /con algúns /que fan gala

Me parece /que más habla /con algunos /que hacen gala

de confusas /misceláneas, /e trapalladas /sen sustancia.

de confusas /misceláneas, /y fárrago /sin sustancia.

O verdadeiro caudal de erudición non consiste en amorear moitas novas, senón en recoller con elección as útiles e necesarias.

El verdadero caudal de erudición no consiste en hacinar muchas noticias, sino en recoger con elección las útiles y necesarias.








As fotos tomeinas da internet

É da familia dos córvidos duns 45 cm de lonxitude. Na rexión ventral, o dorso e a parte das rémixes primarias, a plumaxe é de cor branca, e negra no resto do corpo. Cola moi longa. Vive en chairas, fragas, xardíns e campos, case sempre formando grupos, en ocasións moi numerosos. Aliméntase de insectos, vermes, caracois e vertebrados de pequenas dimensións, ata paxariños; tamén a froita e os ovos integran a súa dieta.
Cementa o niño con barro. É moi domesticable, aínda que nunca perde o característico costume de apoderarse de calquera obxecto brillante.
A finais de inverno e precedendo ao comezo do período da reprodución, as pegas congréganse en grupos moi numerosos e executan curiosas cerimonias colectivas, ruidosas e axitadas, cuxa finalidade non se coñece con exactitude.
Polo común, o niño da pega atópase na ramaxe alta das árbores; está dotado dun teito en forma de cúpula e dunha entrada lateral.
Os exemplares capturados novos domestícanse con facilidade e aprenden a xogar, a cantar melodías sinxelas e ata a pronunciar algunha palabras. Resultarían, pois, moi agradábeis, se non tivesen o costume de apoderarse dos obxectos brillantes e ocultalos, razón pola que se lle dá tamén o nome de "pega ladroa"; por outra banda, segundo parece, a súa denominación castelá (urraca) procede do árabe surrak, que significa ladrón, tamén se di que se chama así porque é como soa o seu canto "urrac" o reclamo da pega é un son alarmante, un repetitivo chak-ak-ak-ak-ak.

Urraca, nome de muller

Na historia de España, na Idade Media, o nome de Urraca foi común a varias mulleres que forman parte da historia e unha delas foi raíña de Galiza:

Urraca de Castela (s. X) filla do conde de Castela, Fernán González e casou co rei Ordoño III.

Urraca de Castela (s. XI-XII) filla do rei Fernando I, quen ao morrer distribuíu os seus estados entre os seus fillos, a Urraca tocoulle Zamora, que defendeu do asedio do seu irmán Sancho.

Urraca (XI-XII) raíña de Galiza, León e Castela. Era filla de Afonso VI e da súa terceira esposa Constanza de Borgoña. Antes da morte do seu pai, gobernou o Reino de Galiza a modo de tenza feudal, sendo nomeado o seu marido, Raimundo de Borgoña, Conde de Galiza. Foi nai de Afonso Raimúndez,o Emperador, proclamado rei en 1111 , co nome de Afonso VII, rei de Galiza, León e Castela.

Urraca de Castela (XII) filla bastarda do rei Afonso VII, casou con Garcia Ramírez, foi gobernadora de Asturias cando enviuvou e ata que casou con Álvaro Rodríguez.

Urraca de Castela (s. XII-XIII) raíña de Portugal.

Urraca López (XII-XIII) raíña de León, filla do señor de Biscaia, Lope Díaz de Haro, casou con Fernando II.


Mixa


Non son máis silenciosos os espellos
No son más silenciosos los espejos

nin máis furtiva a alba aventureira;
ni más furtiva el alba aventurera;

es, baixo a lúa, esa pantera
eres, bajo la luna, esa pantera

que nos é dado divisar de lonxe.
que nos es dado divisar de lejos.

Por obra indescifrable dun decreto
Por obra indescifrable de un decreto

divino, buscámoste vanamente;
divino, te buscamos vanamente;

túa é a soidade, teu o segredo.
tuya es la soledad, tuyo el secreto.

O teu lombo condescende ao moroso
Tu lomo condesciende a la morosa

alumiño da miña man. Admitiches,
caricia de mi mano. Has admitido,

desde esa eternidade que xa é esquecemento,
desde esa eternidad que ya es olvido,

o amor da man recelosa.
el amor de la mano recelosa.

Noutro tempo estás. Es o dono
En otro tiempo estás. Eres el dueño

dun ámbito pechado como un soño.
de un ámbito cerrado como un sueño.

Jorge Luis Borges (1899, 1986)












martes, 10 de marzo de 2009

A Primavera xa chegou ao meu xardín


Khalil e Morocho, a ver quen é forte


Groucho e Zar


O meu salgueiro chorón xa comeza a ter folla


O magnolio tamén ten flor


Esta é unha ameixeira


Dorian mira como a súa irmá Xaquira xoga cunha toupiña


A Chechiña, ela tamén quere unha foto. Que guapa!

Narcisos e nardos


Así de fermosa está unha das miñas camelias


Zar e Checha están a xogar con Dorian


Groucho e Zar tomando un descanso


Non sei como se chama este arbusto pero está moi fermoso

Narcisos no meu xardín


Xena e Mixa tomando o sol a hora da sesta

lunes, 9 de marzo de 2009

Galega e Feminista



Concepción Arenal naceu no Ferrol, Galiza, en 1820.Con ela naceu o feminismo en España, pois dende moza loitou por romper os canons establecidos para a muller, rebelándose contra a tradicional marxinación do sexo feminino, e reivindicando a igualdade en todas as esferas sociais para a muller.
É bastante probable que asistise á Universidade disfrazada de home, ás aulas da carreira de Dereito xa que nese momento non se permitía legalmente o acceso das mulleres aos estudos superiores en España.

Esta é unha das súas Fábulas a cal traducín ao galego.

EL SOBRIO Y EL GLOTÓN
O SOBRIO E O LARPEIRO

Había en un lugarón

Había nunha aldea

Dos hombres de mucha edad,

Dous homes de moita idade,

Uno de gran sobriedad

Un de gran sobriedade

Y el otro gran comilón.
E o outro gran comellón.

La mejor salud del mundo
A mellor saúde do mundo

Gozaba siempre el primero
Gozaba sempre o primeiro.

Estando de Enero a Enero
Estando de Xaneiro a Xaneiro

Débil y enteco el segundo.
Débil e esmirrado o segundo.

«¿Por qué el tragón dijo un día
«Por que o larpeiro dixo un día

Comiendo yo mucho más
Comendo eu moito máis

Tú mucho más gordo estás?
Ti moito máis gordo estás?


No lo comprendo a fe mía.»

Non o comprendo de veras.»

«Es le replicó el frugal
«É -replicoulle o frugal-

Y muy presente lo ten,
E teno moi presente,

Porque yo digiero bien,
Porque eu dixiro ben,

Porque tú digieres mal.»
Porque ti dixires mal.»

Haga de esto aplicación
Faga disto aplicación

El pedante presumido

O pedante presumido

Si porque mucho ha leído
Se porque moito leu

Cree tener instrucción,
Cre ter instrución,

Y siempre que a juzgar fuere
E sempre que ao xulgar for

La regla para sí tome:
A regra para si tome:

No nutre lo que se come
Non nutre o que se come

Sino lo que se digiere.
Senón o que se dixire.